Historia rodziny Mrowec
W roku 1878 Minister rolnictwa Austro-Węgier mianował dotychczasowego zarządcę kopalń i hut w Mizuniu nowym zarządcą przedsiębiorstwa górniczo-hutniczego w Swoszowicach, który pełnił tą funkcje do zamknięcia zakładu w 1884 roku i mieszkał wraz z rodziną w budynku zwanym „kamienicą” w Swoszowicach (dziś ul. Merkuriusza Polskiego 2). Po zamknięciu zakładów w Swoszowicach był radcą górniczym w Wieliczce, a na zasłużonej emeryturze zamieszkał w Krakowie. Był głównym fundatorem budowy Szkoły Ludowej w Swoszowicach (uroczyście poświęconej i otwartej w roku 1882).
Stanisław Mrowec / fot. Dominik Galas
Postać ta do dnia dzisiejszego nie doczekała się właściwego uhonorowania w Swoszowicach, dla których poświęcił wiele lat pracy, szczególnie dla podniesienia poziomu edukacji wśród ludności lokalnej. Od dłuższego czasu prowadzę badania historyczno-genealogiczne rodziny Mrowec. Ostatnie tygodnie dopełniły proces badawczy odnalezieniem grobowca, fundatora Szkoły, na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (KW Fc Płn.).
Światową sławę kunsztu inżynieryjnego przyniosła mu produkcja dwusiarczku węgla w zakładach hutniczo-górniczych w Swoszowicach. Zarejestrował w tym czasie w sądzie krajowym firmę „C.K. Zarząd górniczo-hutniczy (k.k. Berg und Hüttenverwaltung) Swoszowice Stanisław Mrowec” (30 VI 1882 r.).
C.K. Radca Górniczy inż. Stanisław Mrowec i rodzina
Stanisław Mrowec, bo o nim mowa, urodził się 14 XI 1831 r. w miejscowości Dolina (ukr. Долина, Dołyna) w Królestwie Galicji i Lodomerii. Obecnie jest to miasto na Ukrainie w obwodzie iwanofrankiwskim. Zmarł 30 X 1897 r. w Krakowie przy ul. Zielonej 20, dzielnica Wesoła, syn Grzegorza i Anny Wójcikiewicz. Był żonaty z Amelia Potuczek (ur. 22 VIII 1850 r. w Tarnowie zm. 12 XI 1931 r. w Krakowie) córką Vincentego i Honoraty Hnatek.
W Swoszowickich księgach parafialnych odnotowano przyjście na świat w roku 1878 syna Kazimierza, w 1880 Bolesława Jana i w 1883 Stanisława Kostki, którzy swoją edukację rozpoczęli w swoszowickiej szkole. Najstarszy syn Kazimierz Mrowec był tuż przed wybuchem I Wojny Światowej (1912-13 r.), naczelnikiem stacji kolejowej w Swoszowicach, a następnie w Starym Sączu i Krośnie. Drugi syn – Stanisław junior, kontynuował dzieło ojca, jako wybitny inżynier chemik, był inicjatorem i twórcą Zakładów Chemicznych w Kwaczale – Spalonej. Po pierwszych latach nauki w Swoszowicach, szkołę średnią ukończył w Krakowie. Studiował w Niemczech na politechnice w Darmstadt na wydziale inżynierii chemicznej, gdzie uzyskał tytuł inżyniera chemika.
W 1914 r. inż. Stanisław junior Mrowec wstąpił do Legionów Józefa Piłsudskiego i jako legionista brał udział w wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej z Oleandrów w Krakowie 6 sierpnia tego samego roku. Po przekroczeniu granicy Królestwa Polskiego, w okresie od 1914 do 1916 roku brał udział w walkach z Rosją w randze plutonowego. Został ranny w prawy bok, przebywał w szpitalu, skąd przeniesiono go do rezerwy. Legionistą i równocześnie adiutantem Józefa Piłsudskiego był również syn starszego brata Stanisława Mroweca – Zygmunt.
Inż. Stanisław Mrowec pracował początkowo w Zakładach Azotowych w Chorzowie, a następnie przeniósł się do Jaworzna w trakcie budowy Zakładów Chemicznych „Azot”. Tam rozpoczął współpracę z ówczesnym dyrektorem generalnym zakładu, profesorem Ignacym Mościckim. Bardzo szybko awansował i został jego zastępcą oraz dyrektorem ds. technicznych.
W 1920 r. w czasie najazdu armii bolszewickiej na Polskę inż. Stanisław Mrowec jako legionista został powołany do wojska. Walczył w obronie Warszawy. Po wojnie wrócił do Jaworzna, gdzie został Dyrektorem Naczelnym Zakładów Chemicznych „Azot”. Zastępcą inż. Stanisława Mroweca został inż. Jan Krakowski, który wrócił z studiów na Politechnice Lwowskiej. Profesor Ignacy Mościcki podjął pracę na Politechnice Lwowskiej i równocześnie kierował budową Zakładów Azotowych w Tarnowie, późniejszych Zakładów Chemicznych „Mościce”.
Na początku lat dwudziestych dyrektor Mrowec odszedł z zakładów z programem budowy własnej fabryki, według własnej technologii i wielu patentów. Profesor Ignacy Mościcki był przeciwny tej decyzji. Inż. Jan Krakowski pozostał w Zakładach Chemicznych „Azot” Jaworzno, był dyrektorem od roku 1937 do 1939. Natomiast prof. Mościcki kontynuował budowę Zakładów Azotowych w Tarnowie (późniejsze „Mościce”, które powstały w 1927 r.), w przyszłości kombinat produkcji kwasu azotowego, nawozów azotowych. Prof. Mościcki, pomimo budowy Zakładów w Tarnowie, utrzymywał częste kontakty z Zakładami „Azot” Jaworzno do czasu objęcia stanowiska Prezydenta II Rzeczypospolitej Polskiej. Potwierdzali to pracownicy, którzy w tym czasie byli zatrudnieni.
Po odejściu z Zakładów Chemicznych „Azot” Jaworzno, inż. Stanisław Mrowec podjął inicjatywę założenia spółki, która powstała w Krakowie pod nazwą Fabryka Wyrobów Chemicznych „Potas” z o.o. Stanisław Mrowec. Wspólnie z żoną Marią posiadał 66 proc. udziałów w spółce, natomiast 34 proc. – Elżbieta Maria Hays. Doradcami byli Marecki, Ostałowski, Panek i Podsiadło. Zmarł 27 XI 1955 r. Również trzeci urodzony w Swoszowicach syn Bolesław tutaj zmarł 27 II 1933 r. Zapisał się na kartach historii jako urzędnik PKP.
Grobowiec rodziny Mrowec / fot. Dominik Galas
Kontynuatorem rodzinnych tradycji był wybitny wnuk prof. dr hab. Stanisław III Mrowec, wybitny chemik związany z Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie. Autor licznych prac z zakresu teorii defektów i dyfuzji w ciałach stałych oraz kinetyki i mechanizmu korozji wysokotemperaturowej materiałów metalicznych. W dorobku naukowym miał ponad 400 publikacji oraz 18 patentów. Wykształcił 24 doktorów, z których 8 ma tytuł naukowy profesora, a dalszych czterech stopień doktora habilitowanego. Cała rodzina jest pochowana w jednym zabytkowym grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Tak niewiele pamiątek po górnictwie nam pozostało, ale pamięć o rodzinie Mroweców w wielu wspomnieniach rodzinnych górników swoszowickich zachowała się. Warto uhonorować tę rodzinę, dla której wszystko zaczęło się w Swoszowicach, w sercu ośrodka edukacyjno-kulturalnego, naszej Szkole Podstawowej nr 43 im. Edukacji Narodowej.
